বাক-সংহতি । Bak Sanhati
(বাক-সংহতি । Bak Sanhati): কেতিয়াৱা আমি কোনো বাক্যৰ পৰিৱৰ্তে এটা শব্দ ব্যৱহাৰ কৰি অৰ্থ প্ৰকাশ কৰিব পাৰো। এনেদৰে বাক্য সংক্ষেপ কৰি এটা শব্দত প্ৰকাশ কৰাকে বাক-সংহতি (One Word Substitution) বোলে। তলত কিছুমান বাক-সংহতিৰ উদাহৰণ দিয়া হ’ল।
যি মানুহে দেশক ভালা পায়—দেশপ্ৰেমিক।
যি মানুহ দেশৰ ভক্ত—দেশভক্ত।
যি দুয়োটা চকুৰে দেখা নাপায়—অন্ধ।
যি জন সাতিহ্যত সম্ৰাট—সাহিত্য সম্ৰাট।
যি জন কৰ্মত বীৰৰ তুল্য—কৰ্মবীৰ।
যি আনৰ অধীন নহয়—স্বাধীন।
যিজনে আনৰ ভাল দেখিব নোৱাৰে—চকু-চৰহা, পৰশ্ৰীকাতৰ।
যি আনৰ অধীন—পৰাধীন।
যি আনৰ বস্তু বলেৰে কাঢ়ি লয়—ডকাইত।
যি লোকে বিশ্বাস ৰাখিব নোৱাৰে—অবিশ্বাসী।
যি মাটিৰ উৎপাদিকা শক্তি নাই—অনুৰ্বৰ।
ঘাঁহেৰে ভৰা ঠাই—ঘাঁহনি।
যি মাটিত সাৰ নাই—অসাৰুৱা।
যি কথাৰ অৰ্থ নাই—অৰ্থহীন, নিৰৰ্থক।
খাবলৈ অনা কল পুলি—পচলা।
কলেৰে ভৰা ঠাই—কলনি।
কাণেৰে নুশুনা মানুহ—কলা।
যি তিৰোতাই কাপোৰ বব জানে—শিপিনী।
যি মাগি খায়—মগনীয়াৰ।
গৰু বন্ধা ঠাই—গোহালি।
ম’হ বন্ধা ঠাই—খুঁটি।
যি দীৰ্ঘকাল জীয়াই থাকে—দীৰ্ঘজীৱি।
গোটেই জীৱন জুৰি—আজীৱন।
যি নিজৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল—স্বাৱলম্বী, আত্মনিৰ্ভৰশীল।
যি পৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল—পৰনিৰ্ভৰশীল।
যি বস্তু দিব পৰা নাযায়—অদেয়।
যি কথা জনা নাযায়—অজ্ঞাত, অজানিত।
যি সহজতে লাভ কবিৰ পাৰি—সহজলব্য, সুলভ, অনায়াসলব্ধ।
যাক সহজতে লাভ কবি নোৱাৰি—দুৰ্লভ।
নোহোৱা বস্তু উদ্ভাৱন কৰোতা—আৱিষ্কাৰক, উদ্ভাৱক।
যাৰ বল আছে—বলী।
এক ঠাইতে থিতাপি নথকা মানুহ—অঘৰী।
যি অতিশয় দীঘল নহয়—নাতিদীৰ্ঘ।
যি জুইত পুৰি নাযায় বা দাহ নহয়—অদাহ্য।
যি আনৰ মুখলৈ বাট চাই থাকে—পৰমুখােপক্ষী।
যি পথৰ পৰা বিচলিত হৈছে—পথভ্ৰষ্ট।
যি দেশৰ বাবে মৃত্যু বৰণ কৰে—শ্বহীদ।
Read More: বাচ্য
যি জন্তু ঘৰত পোহা হয়—পোহনীয়া।
যি আগেয়ে শুনা নাই—অশ্ৰুতপূৰ্ব।
সিংহৰ ডিঙিৰ দীঘল নোম—কেশৰ।
যাক সহজে ভেদ কৰিব নোৱাৰি—দুর্ভেদ্য।
পি খোৱা বস্তু—পেয়।
যি গুণীৰ গুণ বুজিব পাৰে—গুণগ্ৰাহী।
যি বিদেশৰ পৰা আহে—বিদেশী।
ঠেং নোহোৱা ভেকুলী পোৱালি—লালুকী।
মাটিৰ নিচেই সৰু টেকেলি—ভুৰুকা।
আনৰ দোষ দেখা স্বভাৱ—অসূয়া।
খাৰণি মৰা সৰিয়হ গুৰি—খাঁৰলি, বেহুৱা।
বিহুৰ আগদিনা—উৰুকা।
বটা সৰিয়হৰে কৰা চাটনি—কাহুঁদী।
যি চিঠি বিলায়—পিয়ন।
যি জনে বিয়া কৰোৱা নাই—আবিয়ৈ, অবিবাহিত।
ঘৰত থকা জন্তু—ঘৰচীয়া।
যি উপকাৰীৰ উপকাৰ স্বীকাৰ কৰে—কৃতজ্ঞ।
যি উপকাৰীৰ উপকাৰ স্বীকাৰ নকৰে—কৃতঘ্ন, অকৃতজ্ঞ।
যি কষ্ট সহিব পাৰে—কষ্টসহিষ্ণু।
যি ঈশ্বৰক বিশ্বাস নকৰে—নাস্তিক।
যি ঈশ্বৰক বিশ্বাস কৰে—আস্তিক।
যি পৰৰ ঠাইত বাস কৰে—প্ৰবাসী।
যি এটা চকুৰে নেদেখে—কণা।
যাৰ পিতৃ-মাতৃ দুুয়ো মৰিছে—ঘাট-মাউৰা।
য’ত বহুতো ল’ৰা-ছোৱালী পঢ়ে—বিদ্যালয়, পঢ়াশালি।
যি ঠাই অতি ঠাণ্ডাও নহয় গৰমো নহয়—নাতিশীতোষ্ণ।
স্বামী থকা তিৰোতা—আয়তী, সধবা।
যি সহজতে জীণ নাযায়—দুষ্পাচ্য, গুৰুপাকী।
যি তিৰোতাই ধান ৰোৱে—ৰোৱনী।
যি তিৰোতাই ধান ধায়—দাৱনী।
যাক সহজে বুজিব পৰা যায়—সহজেবাধ্য।
যাক বুজিব পাৰি—বোধগম্য।
যি যন্ত্ৰৰ সহায়ত হাতেৰে সূতা কটা হয়— যঁতৰ।
হঠাতে হোৱা ঘটনা—আকস্মিক ।
চেলেকি খোৱা বস্তু—লেহ্য
সাহ আছে যাৰ—সাহসী, সাহসিয়াল।
লোকৰ পৰা পোৱা নিন্দা—লোকনিন্দা।
লোকক দেখি পিছে পিছে যোৱা—অনুসৰণ।
লোকক দেখি পাছত যি কৰা হয়—অনুকৰণ।
ৰং আছে য’ত—ৰঙালী।
জুই ৰখা ঠাই—জুহাল।
সোণৰ দৰে বৰণ যাৰ—সোণালী, সোণোৱালী।
ৰূপৰ দৰে বৰণ যাৰ—ৰূপালী।
যি ইন্দ্ৰিয় জয় কৰিব পাৰে—জিতেন্দ্ৰিয়।
মাটিৰে যি নিৰ্মিত—মৃন্ময়।
যি সঁচা কথা কয়—সত্যবাদী।
যি ঠাই অতি কষ্টেৰে লংঘন কৰা যায়—দুৰ্লংঘ।
যাক লংঘন কৰিব নোৱাৰি—অলংঘ্যনীয়।
বৰষুণ নোহোৱা বতৰ—খৰাং।
বনত থকা জন্তু বা বস্তু—বনৰীয়া।
গধূলি চকুৰে যি নেদেখে—কুকুৰীকণা ।
যি মিছা কথা কয়—মিছলীয়া।
যি কৰ্তব্য স্থিৰ কৰিব নোৱাৰে—হতবুদ্ধি, কিংকৰ্তব্যবিমূঢ়।
যি নিজক নিজে পণ্ডিত বুলি ভাবে—পণ্ডিতমন্য।
যি পুৰুষৰ ঘৈনীয়েক মৰিছে—বৰলা, বিপত্নীক।
মেলত যি পাৰ্গত—মেলেকী।
যি তিৰোতাৰ স্বামী মৰিছে—বাঁৰী, বিধৱা।
ভোগ আছে য’ত—ভোগালী।
ৰন্ধা-বৰা কৰা ঠাই—ৰান্ধনি-শাল।
যি একে গোত্ৰৰ—সগোত্ৰ।
মিহি নোহোৱা আধাখুন্দা গুড়ি—খৰচি।
বাঁহ-গাজ খুন্দি তৈয়াৰ কৰা খাদ্য—খৰিচা।
পনীয়া গাখীৰ দিয়া গাই—জলাহী।
নাম নিদিয়াকৈ দিয়া চিঠি—বেনামী।
যাৰ নাম নাই—অনামী।
যি নিয়মমতে খৰচ নকৰে—অমিতব্যয়ী।
জন্তুৰ নিচিনা—জান্তৱ।
যাৰ একোৱেই নাই—নিঃস্ব, অকিঞ্চন।
যাৰ নাম ৰাতিপুৱাই স্মৰণ কৰা উচিত—প্ৰাতঃস্মৰণীয়।
একে সময়তে হোৱা—সমসাময়িক।
এবাৰ গুটি লাগি মৰা গছ—ওখধি।
একে মাকৰ সন্তান—সোদৰ, সহোদৰ।
যি মাতৃৰ মাত্ৰ এটাহে সন্তান—কাকবন্ধা।
যি অনুষ্ঠান শৰৎ কালত হয়—শাৰদীয়।
যি নানা অভাৱত থাকে—অভাৱগ্ৰস্ত, অভাৱী।
যি অলপতে শুনে—শহাকণীয়া।
ধান থোৱা ঘৰ—ভঁৰাল।
যি যোগৰ পৰা ভ্ৰষ্ট হৈছে—যোগভ্ৰষ্ট।
যি অলপতে ভয় খায়—ভয়াতুৰ।
যি মাছ-মাংস নাখায়—নিৰামিষাহাৰী।
যি মাছ-মাংস খায়—আমিষাহাৰী।
যি ধন খৰচ নকৰে—কৃপণ।
য’ত বহুত মানুহ বাস কৰে—জনবহুল।
যাৰ মূৰত চুলি নাই—তপা।
যাৰ মৰো মৰো অৱস্থা হৈছে—মুমূৰ্ষু।
যাৰ কথাৰ সাঁচ নাই—লপা।
যি কথা বিশ্বাস কৰিব নোৱাৰি—অবিশ্বাস্য।
যাৰ পূৰ্বজন্মৰ কথা মনত আছে—জাতিস্মৰ।
যি নিজৰ পেটলৈহে চিন্তা কৰে—আপোনপেটীয়া, স্বাৰ্থপৰ।
যি কণীৰ পৰা জন্মে—অণ্ডজ।
যি একেলগে পঢ়ে—সহপাঠী।
যি একো নাজানে—অজ্ঞ।
যি ভাষাত পাৰ্গত—ভাষাবিধ।
যি শিৱক উপাসনা কৰে— শৈৱ।
যি শক্তিক উপাসনা কৰে— শাক্ত।
যাৰ ওচৰত গোচৰ তৰে—পদকীয়া ।
যি বিষ্ণক উপাসনা কৰে—বৈষ্ণৱ।
যি সহ্য কৰিব পাৰে—সহিষ্ণু ।
যি গোচৰ তৰে—গোচৰীয়া।
যি নিয়ম মতে খৰচ কৰে—মিতব্যয়ী।
যাৰ আশ্ৰয় নাই—নিৰাশ্ৰয়া।
Read More: সন্ধি
যাৰ সীমা আছে বা যি সীমাবদ্ধ—সসীম।
যাৰ অন্ত নাই—অনন্ত।
যাৰ আগমন আহ্বান কৰা হয়—স্বাগত।
যি মাটি ফুটি ওলায়—উদ্ভিদ।
য’লৈ যোৱা কষ্টসাধ্য—দুৰ্গম।
যি অনাই-বনাই ঘূৰি ফুৰে—যাযাবৰ।
যি সমাপ্ত হোৱা নাই—অসমাপ্ত।
য’ত কোনো মানুহ নাই—জনশূন্য।
যাক বধ কৰা অনুচিত—অবধ্য।
একেজন গুৰুৰ শিষ্য—সতীৰ্থ, হৰিভকত।
কোনো কথাৰ নিশ্চয় কৰিবলৈ পঠোৱা মানুহ—সঁজাতী।
যি কাৰো পক্ষৰ বা ফলীয়া নহয়—নিৰেপক্ষ।
মাগিলেও ভিক্ষা নোপোৱা সময়—দুর্ভিক্ষ।
যিটো সুধিবলগীয়া—জিজ্ঞাস্য।
যাক মূল্য দি কিনিব নোৱাৰি—অমূল্য।
যি জানিব খোজে বা জানিবলৈ আগ্ৰহী—জিজ্ঞাসু।
যাৰ বিবেচনা শক্তি নাই—আবিবেচক।
যি নিশাহে চৰে—নিশাচৰ।
যাক কল্পনা কৰিব নোৱাৰি—কাল্পতীত, অকল্পনীয়।
বধ কৰিবৰ ইচ্ছা—জিঘাংসা।
যাক পৰিত্যাগ কৰিব নোৱাৰি— অপৰিহাৰ্য, অপৰিত্যাজ্য।
যাক সহজে ভাঙিব পাৰি—ভংগুৰ।
যি কোনো কাম কৰিব নোৱাৰে—অকৰ্মণ্য, অসাঁঠন।
যি কথা কোৱা উচিত নহয়—অকথনীয়, অকথ্য।
যি বিধি সন্মত—বৈধ।
যি বিধি সন্মত নহয়—অবৈধ।
দৰ্মহা নোলোৱাকৈ কৰা কাম—অবৈতনিক।
প্ৰাণক পণ কৰি—প্ৰাণপণে।
চোবাই খোৱা যি বস্তু— চর্ব্য।
যি ক্ষয় হ’বলৈ ধৰিছে—ক্ষয়িষ্ণু।
যি ভৱিষ্যত চিন্তা কৰিব পাৰে—দূৰদৰ্শী।
যি ভৱিষ্যত চিন্তা কৰিব নোৱাৰে—অদূৰদৰ্শী।
যি বাঢ়িবলৈ ধৰিছে—বৰ্দ্ধিষ্ণু।
যাৰ সকলো বস্তু অঁটাকৈ আছে—আটন্তিয়াৰ।
যাৰ ঋণ আছে—ঋণী।
যাৰ হাত আঁঠুৰ তললৈকে পৰা—আজানুলম্বিত।
যাৰ মৰণ নাই—অমৰ।
কোনো কাৰ্য কৰিবলৈ স্থিৰ কৰা—কৃতসংকল্প।
যি নিজে নিজে হয়—স্বয়ম্ভূ।
কাৰো নাম নধৰাকৈ পৰা গালি—গুৱাল-গালি।
যাক বৰ্ণনা কৰিব নোৱাৰি—অবৰ্ণনীয়।
যাৰ আদি নাই—অনাদি।
যাক নিবাৰণ কৰিব নোৱাৰি—অনিবাৰ্য।
যাৰ ধৰ্মলৈ ভয় আছে—ধৰ্মভীৰু।
যি পৰিণাম চিন্তা কৰি কাম কৰে—পৰিণামদৰ্শী।
যাৰ ধাৰ আছে—ধৰুৱা।
যি দুই হাত সমানে চলাব পাৰে—সব্যসাচী।
যি আনফালে মন দিয়ে—অন্যমনস্ক।
যাক বধ কৰা উচিত—বধ্য।
গাৱঁৰ মুৰববী—গাওঁবুঢ়া।
যাৰ আত্মা মহান—মহাত্মা।
কাঁহৰ বাচন সাজোতা— কঁহাৰ।
শাৰীৰিক আৰু মানসিকভাবে বাধাপ্ৰাপ্ত লোক—প্ৰতিবন্ধী।
নাও চলোৱা লোক—নাৱৰীয়া।
বাটেদি যোৱা লোক—বাটৰুৱা।
যি ততালিকে বুদ্ধি উলিয়াব পাৰে—প্ৰত্যুৎপন্নমতি।
গৰুৱে টনা গাড়ী—গৰুগাড়ী।
শাক-পাচলি কৰা স্থান—শাকনি।
ঠেলি চলাই নিয়া দুই চকাৰ গাড়ী—ঠেলাগাড়ী।
সময়ে সময়ে ওলোৱা বস্তু—সাময়িক, সাময়িকী।
পুৰুষৰ চিৰ সংগী—ঘৈনীয়েক।
চাৰিওপিনে ভূমিৰে আগুৰা বিশাল জলাশয়— হ্রদ।
য’ত তিনিটা আলি লগ লাগে—তিনিআলি।
বল আছে যাৰ—বলী।
ধানৰ বাকলি—তুঁহ।
গৰুৰ গাড়ী চলোৱা মানুহ—গাড়োৱান।
জীৱনী শক্তি দান কৰা ঔষধ—সঞ্জীৱনী।
পুৰণি বস্তু সংগ্ৰহ কৰি ৰখা ঠাই—সংগ্ৰহালয়।
যি বিপ্লৱ কৰে—বিপ্লৱী।
যি গাড়ী চলায়—গাড়োৱান।
যি ধৰ্ম প্ৰচাৰ কৰে—ধৰ্মপ্ৰচাৰক।
সোণৰ অলংকাৰ গঢ়ে যিজন—সোণাৰী।
গছত উঠিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা সঁজুলি—জখলা।
কথা ক’ব নোৱাৰা—মূক।
যাৰ অস্তিত্ব আছে কিন্তু জন্ম আৰু মৃত্যু নাই—চিৰন্তন।
বাটেদি যোৱা মানুহ—বাটৰুৱা।
য’ত পঢ়িবলৈ নানা ধৰণৰ কিতাপ সজাই থোৱা হয়— পুথিভঁৰাল।
মানুহে চলোৱা দুই চকাৰ বাহন—চাইকেল।
যি কথা লগাই ফুৰে— টুটকীয়া, খলুৱা।
যি ঘটনা আগেয়ে ঘটা নাই—অভূতপূৰ্ব।
মাটিৰ বাচন গঢ়ে যি—কমাৰ।
পানী আৰু বাম উভয়েত চৰা জীৱ— উভচৰ।
যাক দমন কৰিব নোৱাৰি—অদমনীয়। ০ ০ ০
You May Like:
